Een veilige gehechtheid en een goede relatie van kinderen met hun ouders staat aan de basis van een evenwichtige ontwikkeling. Al voor de geboorte kunnen ouders een band met hun kind voelen. Na de geboorte bouwt deze relatie zich langzamerhand steeds verder uit. In alle culturen zoeken ouders van nature, tijdens alledaagse ervaringen steeds afstemming met hun baby. Andersom zoekt een baby van nature steeds afstemming met ouders. Ouders en kinderen reageren tijdens deze afstemming voortdurend op elkaar. Zo geven baby’s signalen bij honger, pijn of verdriet. Hiervoor gebruiken zij hun mimiek en lichaamshouding, bewegen met armen en benen, en maken geluidjes of huilen om duidelijk te maken dat er iets aan de hand is. Ouders herkennen deze signalen en pakken kinderen op wanneer zij honger of dorst hebben, verschoond moeten worden, maar ook wanneer er behoefte is aan nabijheid of troost bij bijvoorbeeld pijn, frustratie, slaap, verveling of verdriet. Deze emotionele afstemming en communicatie tussen ouders en kinderen kun je zien als het begin van een belangrijke gehechtheidsrelatie.
Mijn behoefte doet ertoe!
Vanuit deze veilige hechting leren kinderen dat zij worden gezien en gehoord en dat hun behoefte ertoe doet. En dat is van belang. Kinderen die veilig gehecht zijn krijgen de kans om een positief zelfbeeld te ontwikkelen. Ze hebben het zelfvertrouwen om initiatief te durven nemen en de wereld te verkennen. Daarnaast ontwikkelen kinderen die veilig zijn gehecht veerkracht. Ze hebben geleerd om tijdens een stressvolle situatie contact met hun ouders te maken en kunnen erop vertrouwen door hen geholpen te worden als dat nodig is. Ook draagt een veilige gehechtheid bij aan het leren aangaan van relaties met anderen en het reguleren van emoties.
De relatie met pedagogisch medewerkers
Net als thuis is het van belang dat kinderen ook op de opvang veilige relaties ontwikkelen. Wanneer kinderen de gelegenheid krijgen om hun pedagogisch medewerkers echt te leren kennen wordt het pedagogisch handelen van deze medewerkers voor kinderen voorspelbaar en dat voelt veilig! Andersom leren pedagogisch medewerkers kinderen steeds beter kennen en begrijpen, waardoor zij sensitief op kinderen kunnen reageren. Zo ontstaan ook op de opvang wederkerige relaties tussen kinderen en pedagogisch medewerkers. Deze relaties dragen bij aan een veilig pedagogisch klimaat op de groep waarbinnen kinderen zich kunnen ontwikkelen.
Nabijheid en beschikbaarheid creëren
Voor het aangaan van relaties op de opvang kan het voor jonge kinderen enorm helpend dat zij in de groep pedagogisch medewerkers steeds kunnen zien en vinden. De mate van nabijheid en beschikbaarheid van de pedagogisch medewerker voor kinderen doen ertoe! Daarom spelen onze pedagogisch medewerkers vaak met kinderen op de vloer. Zij kunnen de signalen die kinderen geven zo op ooghoogte goed opvangen en kunnen het spel begeleiden vanuit echte aandacht. Kinderen kunnen vanaf de vloer hun pedagogisch medewerker zelf opzoeken wanneer ze dat nodig hebben en zelf de afstand bepalen die ze op dat moment aandurven. Soms komen kinderen iets brengen zoals bijvoorbeeld een boekje. Dit kan betekenen wil je mij voorlezen? Maar het kan ook zijn dat een kind oogcontact maakt wanneer het iets wil doen, maar dit eigenlijk niet durft. Een aanmoediging van een pedagogisch medewerker kan dan net dat zetje geven om wel tot actie over te durven gaan. Soms maakt een kind oogcontact omdat het nog niet zo goed kan inschatten of het gevaarlijk is wat hij of zij van plan is. Een beschikbare medewerker kan dan tijdig een grens aangeven. Bovendien bij een beschikbare pedagogisch medewerker kun je als kind zelf je moment bepalen wanneer je even emotioneel moet opladen en dan lekker op schoot kruipen!
De kracht van beschikbaarheid
Een hoge mate van beschikbaarheid draagt dus bij aan het ontwikkelen van veilige relaties tussen pedagogisch medewerkers en kinderen. Daarnaast zorgt een hoge mate van beschikbaarheid ook voor het verhogen van de kwaliteit van betrokken spel van kinderen. Spel met een lage betrokkenheid is vaak vluchtig, oppervlakkig en herhalend. Wanneer kinderen hoog betrokken spel laten zien, zie je dat ze geconcentreerd zijn, uitgedaagd worden en helemaal in hun spel kunnen opgaan. De nabijheid en beschikbaarheid van pedagogisch medewerkers, en een goed georganiseerde speelleeromgeving zijn de belangrijkste voorwaarde voor het organiseren van betrokken spel van kinderen. Beschikbaar zijn lijkt zo makkelijk, maar in de praktijk valt het niet altijd mee om voortdurend beschikbaar te moeten zijn. Want in de kinderopvang hebben pedagogisch medewerkers naast het begeleiden van spel ook vele andere taken. Toch pleiten we bij Sinne voor prioriteit voor beschikbaarheid, we hebben er zelfs een jaardoel van gemaakt voor onze hele organisatie!
Wat gaan we doen in 2025?
Het komende jaar gaan we met elkaar onderzoeken hoe we rand-voorwaardelijke taken van pedagogisch medewerkers waar mogelijk anders kunnen organiseren. Daarnaast zetten we waar nodig extra groepshulpen in, en stellen we extra taakuren beschikbaar voor de locaties waar veel zorg is. Vanuit het servicecentrum proberen we op allerlei manieren pedagogisch medewerkers nog beter te faciliteren. Daar waar het kan zetten we laag meubilair in, zodat kinderen zelf spelmateriaal kunnen kiezen en hun vertrouwde pedagogisch medewerkers extra goed kunnen zien en vinden. Onze pedagogisch coaches schenken tijdens hun werk op de groep extra aandacht aan de kracht van beschikbaarheid en de impact ervan op spel en de ontwikkeling van kinderen. Vanuit ons jaardoel willen we bij Sinne met deze werkwijze de beschikbaarheid van pedagogisch medewerkers voor kinderen vergroten. Daarmee creëren we ook de voorwaarden voor het ontwikkelen van veilige relaties en hoog betrokken spel. En dat zorgt voor ontspannen blije kinderen, rijke leerervaringen en ontwikkeling bij ons op de opvang!
Anke Meijer
pedagogisch beleidsmedewerker Sinne kinderopvang
Bronnen:
Het pedagogisch curriculum voor het jonge kind in de kinderopvang, Ruben Fukkink
Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar Elly Singer en Loes Kleerekoper