'Wij willen onze kinderen leren hoe ze zich in de hectiek van alledag staande kunnen houden én hoe ze zich kunnen ontspannen'

 "Wie van jullie heeft in de herfstvakantie nog wel eens gedacht aan de kikkerlessen?’’ Mindfulness-juf Ingrid Wijbenga kijkt vragend het lokaal rond waarin leerlingen uit groep drie van De Sprong in Leeuwarden verwachtingsvol op een kussentje in een kring zitten, zonder schoenen, met hun voeten lekker warm op het kleed in het midden. Vliegensvlug gaan er vingers omhoog. ,,Ikke juf, want mijn hoofd zat een beetje vol’’, fluistert een blond meisje zacht.
In een reeks van steeds acht lessen geeft Wijbenga dit schooljaar mindfulness aan alle 280 leerlingen op De Sprong, te beginnen bij de jongste leerlingen. De basis van mindfulness is oefenen in bewuste aandacht voor het moment, het nu. Vriendelijk, dus zonder te oordelen. De kinderen leren dit volgens de methode van Eline Snel: Stil zitten als een kikker. Ze krijgen oefeningen - zitten, bewegen en luisteren - aangeboden die hun opmerkzaamheid trainen.

Kikker
De les begint met de basisoefening: stil zitten als een kikker. Op hun hurkjes gaat de groep in de kikkerhouding zitten. Ze moeten zo min mogelijk bewegen en alleen op zichzelf letten. ,,Een kikker doet zo als hij z’n eten moet vangen. Dan zit hij heel rustig, maar hij slaapt niet. Hij is wakker en alert’’, vertelt Wijbenga aan de klas. ,,En waarom doen wij dit? Weten jullie het nog? Om soms even te stoppen met druk doen, boos zijn of heel hard huilen.’’

De juf vraagt de ‘kikkertjes’ om te ervaren hoe ze zich voelen. ,,Regent het van binnen, voel je je een beetje treurig? Of schijnt het zonnetje en ben je vrolijk. En hoe zit het met jullie ademhaling? Probeer daar eens op te letten. Dat geeft even rust, even pauze.’’ Wijbenga informeert wat de kinderen voelen, gaat hun been trillen of hebben ze ergens pijn. Het is een ‘denkvraag’, dus ze mogen hun antwoord niet hardop uitspreken.

 Na een paar oefeningen gaan de kinderen een kikker knutselen - een herinnering voor thuis zodat   ze eraan denken om ook hier met mindfulness aan   de slag te gaan. ,,Het is het fijnst als je er elke dag   even aan denkt’’, zegt Wijbenga, die met haar bedrijf FROSK twee dagen per week mindfulness   geeft in het basis- en voortgezet onderwijs - aan   leerlingen, ouders en leerkrachten - en drie dagen   als gewone juf voor de klas staat.

'Hoe fijn is het dat ze op deze school de mindfulness-oefeningen mee krijgen in hun rugzakje als tegenhanger van onze drukke maatschappij' Wijbenga maakte twaalf jaar geleden kennis met mindfulness vertelt ze terwijl de kinderen aan het kleuren zijn. ,,Toen dacht ik: ik wou dat ik dit als kind geleerd had. We staan altijd aan, dan is het fijn dat je weet hoe je je hoofd weer tot rust kan krijgen. Dat moet je wel eerst oefenen, net als leren schrijven. Dus hoe fijn is het dat ze op deze school de mindfulness-oefeningen mee krijgen in hun rugzakje als tegenhanger van onze drukke maatschappij. ‘’

Principes van het Daltononderwijs
,,Wij willen onze kinderen leren hoe ze zich in de hectiek van alledag staande kunnen houden én hoe ze zich kunnen ontspannen’’, zegt directeur Jeltsje Adema van de katholieke basisschool in gesprek met Laura Hollander, manager Kindcentra bij kinderopvangorganisatie Sinne. Samen zijn ze verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het nieuwe Integraal Kindcentrum (IKC) De Sprong dat werkt volgens de principes van het Daltononderwijs.

Het IKC krijgt vorm in het pand van De Sprong aan de Idzerdastins in de Leeuwarder wijk Camminghaburen. Sinne, met een gebouw voor dagopvang twee deuren verderop, verhuisde voor de samenwerking een speelleergroep voor de peuters en een buitenschoolse opvang voor de jongste kinderen naar de school. De pedagogisch medewerkers op deze groepen worden de komende tijd allemaal geschoold in het gedachtegoed van Helen Parkhurst, grondlegster van het Daltononderwijs.

,,Wij geloven in de meerwaarde om kinderen al vanaf jonge leeftijd vanuit de Daltonvisie op te laten groeien’’, stelt Adema. Hollander: ,,En je kunt vanuit de inhoud beter met elkaar samenwerken als je bij elkaar zit.’’ Sinds januari hokken ze samen. Adema: ,,Dat moment was al zo vaak uitgesteld, dus toen zijn we gewoon begonnen. Een plan moeten we nog schrijven. Dat is ook heel Dalton: leren van ervaring.’’

'Wij zien een kind als een individu die de regie heeft over z’n eigen ontwikkeling'

In haar boek Education on the Dalton Plan noemt Parkhurst twee kenmerken van daltononderwijs: ‘vrijheid’ en ‘samenwerking’. ,,Wat Dalton precies is, is heel moeilijk in woorden te vatten. Het wordt vaak gezien als een organisatorisch concept, maar wij gebruiken het pedagogische idee hierachter’’, aldus Adema. Ze somt de kernwaarden op: Verantwoordelijkheid, samenwerking, zelfstandigheid, reflectie en effectiviteit. ,,Wij zien een kind als een individu die de regie heeft over z’n eigen ontwikkeling.’’
In de praktijk betekent dit dat De Sprong het jaarklassysteem loslaat. De school is verdeeld in vier units met elk hun eigen lokalen voor rekenen, lezen en taal/spelling/schrijven en een eigen ‘binnenplein’. Het peuter- en kleuterplein is nog onder constructie. Daar wordt binnenkort een grote binnenzandbak geplaatst, er komt een bouwhoek annex atelier en een lees - en chillhuis. In het rekenlokaal staan straks krukjes in allerlei verschillende vormen, geschikt om mee te rekenen en in het taallokaal komt een tribune.

Eigen lesrooster
De kinderen in de units beginnen en eindigen de dag gezamenlijk, tussendoor volgen ze een eigen lesrooster. ,,Ze maken hun eigen planning, kiezen zelf op welk tijdstip ze een instructies volgen. De rest van de tijd werken ze zelfstandig of met een maatje op het plein.’’ Hollander: ,,De boodschap aan kinderen is: jíj bent aan zet. Je mag proberen en op je neus gaan. Binnen het redelijke natuurlijk.’’ Adema: ,,Kinderen missen ook wel eens een les, maken verkeerde keuzes. Dat laten we eerst gebeuren, want ze mogen zelf kiezen en vervolgens kunnen we hier samen met de kinderen op reflecteren.’’
'Leren om tot rust te komen, daar hebben ze zoveel aan'

Omdat er in de units altijd beweging is, en dus best veel prikkels, zijn Adema en Hollander extra blij met de honderd uur mindfulness-les die de school aan kan bieden dankzij de gemeentelijke subsidie Kansen voor Kinderen. ,,We zien nu al dat groep drie en vier, met hun werkplein pal naast het peuter- en kleuterplein, onverstoorbaar door kan blijven werken.’’ Daarnaast wordt er elke week yoga gegeven aan peuters en kleuters. Hollander: ,,Leren om tot rust te komen, daar hebben ze zoveel aan. Nu en in hun latere leven.’’

Bron: Leeuwarder Courant